... τη μετέπειτα ζωή τους, με αποτέλεσμα να βιώνουν πολύ έντονη πίεση.
της Διονυσίας Αγγελοπούλου, Ψυχολόγος
Και οι γονείς τους, συμπαραστάτες τους όπως πάντα, αποδύονται σε έναν δικό τους αγώνα, για να βοηθήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα παιδιά τους σε αυτή την κρίσιμη προσπάθειά τους. Αυτό που κυρίως επιδιώκουν αυτήν την περίοδο οι γονείς, είναι να ελαφρύνουν το πολύ αυξημένο άγχος των παιδιών τους. Έτσι, στις μεταξύ τους συζητήσεις προσπαθούν να υποβαθμίζουν τη σημασία των εξετάσεων, ώστε να μειώνεται και η σημασία μιας πιθανής αποτυχίας σε αυτές. Προσποιούνται ότι δεν ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα των εξετάσεων. «Εσύ να είσαι καλά!», είναι η φράση που χρησιμοποιούν συχνά, για να δείξουν στα παιδιά τους τι πραγματικά έχει αξία. Μερικές φορές, δε, ορμώμενοι από τη μεγάλη τους ανησυχία, οι γονείς υποχρεώνουν τους μαθητές να διακόπτουν τη μελέτη τους, για να «ξεσκάσουν». Πόσο αποτελεσματικά όμως είναι όλα τα παραπάνω και πού οι γονείς κάνουν λάθη; Το πώς ένα παιδί, και ένας άνθρωπος γενικά, αντιδρά σε μια ψυχοπιεστική κατάσταση, καθορίζεται κατά κύριο λόγο από την προσωπικότητα που έχει διαμορφώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Πράγμα που σημαίνει, ότι ένα παιδί που έχει βοηθηθεί από το περιβάλλον του να είναι συγκροτημένο, θα παραμείνει συγκροτημένο και σε αντίξοες συνθήκες. Και αντίστροφα, ένα παιδί που μεγάλωσε σε ένα απρόσφορο για την ψυχική του υγεία πλαίσιο, το πιθανότερο είναι πως δεν θα αντιδράσει με τον πιο ψύχραιμο και ορθολογικό τρόπο σε μια κρίση. Αυτό που έχει σημασία, λοιπόν, δεν είναι το τι θα πουν οι γονείς στα παιδιά τους την τελευταία στιγμή, αλλά το τι παράδειγμα θα τους έχουν δώσει, τι θα τους έχουν δείξει για χρόνια, με σταθερότητα και συνέπεια. Το «Μην έχεις άγχος!» είναι μόνο λόγια. Η ανατροφή όμως που οδηγεί ένα παιδί στο να μην έχει υπερβολικό άγχος και να είναι ισορροπημένο, είναι το πιο ουσιαστικό εφόδιο που μπορεί να πάρει από την οικογένειά του. Αυτήν την ισορροπία θα έχει σύμμαχό του, κάθε φορά που θα τη χρειάζεται. Ένας άλλος τρόπος, με τον οποίο μπορούν οι γονείς να ελέγξουν, σε ένα βαθμό, το άγχος που νιώθουν τα παιδιά τους σε σχέση με τις Πανελλήνιες Εξετάσεις, είναι ο προσεκτικός χειρισμός του θέματος αυτού από νωρίς. Οι γονείς δεν πρέπει να περνούν στα παιδιά τους υπερβολικές αντιλήψεις του τύπου: «Από το αποτέλεσμα των εξετάσεων αυτών θα κριθεί όλη σου η ζωή» (ακόμη κι αν οι ίδιοι πιστεύουν κάτι τέτοιο), αλλά να επιδεικνύουν μια μετριοπαθή και ήπια στάση. Διαφορετικά, όταν την τελευταία στιγμή θα προσπαθούν να χαλαρώσουν το παιδί τους, τα λόγια τους δε θα έχουν καμία βαρύτητα: αφενός επειδή φαίνεται πολύ ψεύτικο και ανούσιο σε έναν έφηβο μαθητή το να του υποβαθμίζει ο γονιός του τη σημασία των Εξετάσεων, όταν όλον τον υπόλοιπο καιρό φαίνεται καθαρά το πόσο πολύ τις υπολογίζει. Και αφετέρου επειδή, αν ήδη έχει σχηματίσει την πεποίθηση ότι μπαίνει σε μια «μάχη ζωής ή θανάτου», δεν πρόκειται την τελευταία στιγμή να αλλάξει άποψη. Εκτός από τα όσα οι γονείς οφείλουν να κάνουν, υπάρχουν και κάποια πράγματα που πρέπει να αποφεύγουν. Για παράδειγμα, είναι μια πολύ συνηθισμένη εικόνα να περιμένουν οι γονείς έξω από τα εξεταστικά κέντρα, μέχρι να τελειώσουν την εξέταση τα παιδιά τους. Με εξαίρεση την περίπτωση που κάτι τέτοιο έχει ζητηθεί αυθόρμητα από το ίδιο το παιδί, οι γονείς θα πρέπει να μην το κάνουν, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις αυξάνει την πίεση για το παιδί, αφού δείχνει πολύ ανάγλυφα την αγωνία των γονιών και του θυμίζει τη σημασία που έχει η όλη διαδικασία. Ένα ακόμη παράδειγμα συμπεριφοράς προς αποφυγήν είναι το να επιμένουν οι γονείς να κάνουν διάλειμμα από την μελέτη τα παιδιά τους «για να ξεκουραστούν». Σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις αυτή η επιμονή είναι δικαιολογημένη. Τις περισσότερες φορές, όμως, το μόνο που καταφέρνουν οι γονείς είναι να αυξάνουν το άγχος των εφήβων, με το να μην τους αφήνουν να προετοιμαστούν με τον ρυθμό και τον τρόπο που οι ίδιοι έχουν επιλέξει. Ενώ θα έπρεπε να δείχνουν περισσότερη εμπιστοσύνη στις στρατηγικές τους, αφού μια τέτοια στάση θα βοηθούσε και τους ίδιους τους μαθητές/τις μαθήτριες να εμπιστεύονται περισσότερο τον εαυτό τους. Αναμφισβήτητα, οι Πανελλήνιες Εξετάσεις είναι μια πολύ σημαντική διαδικασία για τους μαθητές που συμμετέχουν σε αυτές. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει πως αντιπροσωπεύουν ό,τι σημαντικότερο ή δύσκολο θα βιώσει κανείς στη ζωή του, ούτε ότι η επιτυχία σε αυτές είναι ο μόνος δρόμος για μια επιτυχημένη ζωή. Όποια όμως κι αν είναι η έκβαση της προσπάθειας αυτής των μαθητών, ας θυμόμαστε ότι η δοκιμασία των Πανελληνίων Εξετάσεων συμπίπτει, για τους εφήβους, με το κατώφλι του κόσμου των ενηλίκων. Η σωστή διαχείριση αυτής της σημαντικής εμπειρίας, πέρα από την είσοδο ή όχι σε μια τριτοβάθμια σχολή, μπορεί να αποφέρει πολύ σημαντικότερα οφέλη: μέσα από την σοβαρή προσπάθεια και την αντιμετώπιση της επιτυχίας ή αποτυχίας, μπορεί να συμβάλλει στην ωρίμανση του ατόμου, ως ένα καλωσόρισμα στην ενήλικη ζωή του.